Khổ qua có thể trồng được quanh năm. Vụ mùa nắng cây ít bệnh và cho năng suất cao hơn vụ mưa. Đất trồng tốt nhất là đất thịt nhẹ, cát pha, phù sa ven sông, giàu mùn và chất dinh dưỡng, dễ tưới, thoát nước tốt. Vùng trồng phải tuyệt đối không chịu ảnh hưởng của các tác nhân gây ô nhiễm. Đất được cày ải, sạch cỏ dại, bừa nhỏ vừa phải, lên luống rộng 1-1,2m, cao 25-30cm, rãnh rộng 25-30cm. Trồng một hàng trên luống, cây cách cây 45-50cm. Mật độ khoảng 3.000-5.000 cây/ha.
Hạt giống, có thể gieo trực tiếp trên các liếp đã chuẩn bị xong hoặc gieo vào khay. Nếu sử dụng khay chúng ta nên dùng khay 72 lỗ là tốt nhất. Giá thể cho vào khay gồm đất sạch 1/3, phân chuồng hoai mục 1/3, tro trấu hoặc xơ dừa 1/3. Trộn đều giá thể và trộn thêm 1% phân super lân sau đó dùng các loại thuốc trị bệnh chết cây, lở cổ rễ tưới vào giá thể ủ kín 2-3 ngày rồi cho vào khay gieo. Hạt có thể gieo trực tiếp xuống đất, rồi phủ đất có trộn phân chuồng. Không nên gieo quá sâu (khoảng 1,5cm) và chỉ tưới vừa ẩm cho hạt mọc. Mỗi hốc gieo 1-2 hạt.
Khi gieo hạt, đặt đầu nhọn xuống dưới. Phủ lưới rơm rạ sau khi gieo để không làm trôi hạt khi tưới nước. Hạt nên được xử lý bằng nước ấm trước và thuốc bệnh ủ hạt nứt nanh rồi gieo, cách này ít tốn hạt và ít làm hư hạt nhưng sau khi cấy phải tưới đủ ẩm cho cây phát triển nhanh. Cách ủ hạt như sau: Hạt giống ngâm vào nước 2 sôi + 3 lạnh (khoảng 540C) trong 2-3 giờ. Sau đó rửa sạch nhớt trên vỏ hạt, ngâm vào các dung dịch thuốc trị bệnh nồng độ 0,1% từ 10-15 phút. Vớt hạt ra để ráo cho vào khăn vải ẩm bọc lại ủ hạt, nếu trời lạnh có thể để dưới bóng đèn vàng cho hạt mau mọc. Hằng ngày thăm xem bọc vải có đủ ẩm không, nếu khô thì rưới nước vào nhưng tránh quá ẩm, hạt sẽ khó mọc. Khoảng 2 ngày, hạt sẽ lú rễ mầm thì đem gieo ngay, nếu để rễ dài đem gieo rễ sẽ bị gãy. Cách này cần chú ý, sau khi gieo cần duy trì nước tưới đầy đủ cho hạt mọc, nên tưới ướt đẫm đất trước khi gieo để không làm hư rễ mầm.
Lượng phân bón cho 1ha gồm phân chuồng khoảng 30 tấn, phân supe lân hoặc lân vi sinh từ 200-300kg, phân NPK các loại 200kg, phân urê 100kg, phân kali 80kg. Bón lót toàn bộ phân chuồng, phân lân, 1/4 lượng phân NPK. Bón lúc lên liếp, phân được trộn vùi trong đất sau đó phủ bạt kín lại. Bón thúc có thể chia đều lượng phân nhiều lần bón từ 5-7 lần tùy theo mùa vụ và chân đất (mùa mưa và chân đất thịt nhẹ: bón nhiều lần). Nên bón vùi phân vào đất để phân không bị phân hủy bốc hơi và rửa trôi. Giữa các lần bón thúc và trong thời gian thu hoạch có thể phun thêm phân bón lá. Có thể sử dụng phân bón lá theo nồng độ ghi trên bao bì.
Sau khi trồng 5-7 ngày, kiểm tra ruộng và dặm những cây chết vào buổi chiều mát, trồng xong tưới nước ngay để tránh cây bị héo. Khổ qua rất cần nước để sinh trưởng, phát triển và cho năng suất cao nên chú ý cung cấp đủ nước cho cây suốt thời gian sinh trưởng nhưng tránh để ngập úng. Tưới rãnh hoặc tưới qua hệ thống tưới nhỏ giọt và có màng phủ nông nghiệp có thể 3-5 ngày tưới một lần, tùy mùa vụ. Khi cây bắt đầu xuất hiện tua cuốn thì làm giàn, có thể tranh thủ làm giàn trước khi cây xuất hiện tua cuốn. Làm giàn hình chữ U ngược cao tối thiểu 2m, vật liệu làm giàn phải chắc để không đỗ ngã khi gió bão, sẽ làm giảm năng suất. Khi dây leo lên giàn, cần sửa dây phân bố đều, tỉa bỏ những nhánh gốc, nhánh nhỏ, nhánh sâu bệnh cho ruộng được thông thoáng góp phần làm giảm sâu bệnh và tăng đậu trái. Kết hợp sửa dây với tỉa nhánh gốc và nhánh nhỏ, lá già, sâu bệnh giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi trái. Làm cỏ kết hợp với các lần bón phân.
Cách phòng trừ sâu đất, tuyến trùng bằng cách xử lý đất trước khi trồng bằng Regent 0.3G lên hốc gieo, hoặc sau khi cấy rãi quanh gốc. Đối với sâu xanh, dùng Vertimec phun khi sâu tuổi còn nhỏ, kết hợp diệt sâu và trứng bằng tay. Nhóm chích hút như bọ trĩ, rầy xanh, nhện… dùng Actara, Confidor, Decis 25tab,… theo nồng độ khuyến cáo. Sâu vẽ bùa thì dùng Trigard vào lúc sáng sớm. Còn đối với bệnh sương mai, dùng Bavistin 50FL, Zoom 50SC phun sớm khi bệnh vừa mới xuất hiện.
NGỌC NHƯ (tổng hợp)
