Đề thi tuyển sinh vào đại học môn Ngữ văn khối C, D năm nay có lẽ là đề thi được chờ đợi nhiều nhất trong mấy năm trở lại đây. Bởi nó diễn ra trong bối cảnh Bộ GD-ĐT chủ trương thay đổi cách ra đề thi.
Đề Ngữ văn năm nay vẫn ra 3 câu với số điểm như những năm trước. Tuy nhiên, trong cách hỏi đã có sự đổi mới rõ rệt ở câu 1. Nếu như trước đây, câu 1 chỉ đơn thuần yêu cầu tái hiện kiến thức về giai đoạn văn học, tác giả, tác phẩm văn học đã được học trong chương trình, học sinh chỉ cần thuộc bài là có thể dễ dàng trả lời được thì năm nay đề lại ra ở dạng đọc hiểu. Tức là cho một văn bản cụ thể và thông qua một số câu hỏi để kiểm tra năng lực của học sinh. Cách ra đề này, học sinh có thể phát huy khả năng độc lập tư duy, vận dụng kỹ năng đọc hiểu để tự mình khám phá, không phải phụ thuộc vào bài giảng của thầy cô hay sách mẫu.
Câu nghị luận xã hội trong 2 đề thi năm nay đặc sắc tuy cách hỏi vẫn như cũ. Đề thi khối C dẫn một câu trong “Đời thừa” của Nam Cao: “Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai kẻ khác để thỏa mãn lòng ích kỷ. Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai mình” từ đó yêu cầu học sinh trình bày suy nghĩ của bản thân về điều làm nên sức mạnh của mỗi con người cũng như mỗi quốc gia. Câu hỏi này sẽ giúp các em nhận thức được một điều mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc rằng sức mạnh chân chính của một con người hay một dân tộc không được tạo nên từ cường quyền, bạo lực mà được tạo nên từ yêu thương và bao dung. Nếu nghĩ sâu hơn, học sinh sẽ liên tưởng được hành động của Trung Quốc trên biển Đông thời gian vừa qua không phải là hành động của một kẻ mạnh chân chính. Sự liên hệ với thời sự đất nước trong câu hỏi này khá độc đáo và không hề gượng ép. Còn đề thi khối D yêu cầu học sinh thể hiện chủ kiến của mình về phương châm sống “Cống hiến hết mình, hưởng thụ tối đa”. Câu hỏi trên đã góp phần tích cực trong việc thay đổi nhận thức, hoàn thiện quan niệm về lẽ sống. Sống không chỉ là cống hiến hết mình mà còn phải biết hưởng thụ một cách lành mạnh và chính đáng.
Câu nghị luận văn học đề khối C cho 2 ý kiến khác nhau về hình tượng con sông Hương trong bài ký “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường: “Vẻ đẹp nổi bật của con sông Hương là cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, tình tứ” và “Vẻ đẹp bề sâu của sông Hương là những trầm tích văn hóa, lịch sử”. Kiểu đề này giúp học sinh tiếp cận, khai thác vấn đề theo nhiều hướng, nhiều chiều khác nhau để từ đó hiểu thấu đáo vấn đề hơn. Còn đề khối D thì cố ý cho 2 ý kiến có vẻ như mâu thuẫn nhau về hình tượng Lorca trong bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca” của Thanh Thảo: “Đó là mẫu nghệ sĩ - chiến sĩ vì đấu tranh cho dân chủ và tự do nên bị bọn phát xít hành hình” và “Đó là mẫu nghệ sĩ thuần túy, chỉ đam mê cái đẹp và sáng tạo nghệ thuật nhưng bị giết hại oan khuất”. Câu hỏi này không chỉ rèn cho học sinh năng lực khai thác, nhận xét sâu sắc một vấn đề mà còn rèn luyện cho các em năng lực bác bỏ, phản biện trước những điều chưa đúng, chưa đủ.
Có thể nói, đề thi Ngữ văn kỳ thi đại học năm nay hay và có giá trị cao. Những đề thi như thế sẽ phát huy khả năng sáng tạo, năng lực độc lập suy nghĩ của học sinh, từ đó góp phần hạn chế lối học tủ, học vẹt một cách máy móc.
Thạc sĩ HỒ TẤN NGUYÊN MINH
Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh
