Tình trạng đào hầm, khoét núi tìm vàng đang tái bùng phát ở núi Hòn O thuộc xã Đức Bình Tây, huyện Sông Hinh. Cả ban ngày và ban đêm, các phu vàng dùng máy phát điện thắp sáng trong các đường hầm, sườn núi để hoạt động.
BĂM NÁT NÚI HÒN O
Sau một thời gian tạm lắng, nạn đào hầm, khoét núi tìm vàng đang tái bùng phát tại núi Hòn O, xã Đức Bình Tây. Các phu vàng bất chấp pháp luật, hiểm nguy, ngày đêm khơi thông các miệng hầm đã bị đánh sập trước đây bằng thuốc nổ, khoét sâu vào lòng núi, mở nhiều ngóc ngách, thắp điện để đào đất đá vận chuyển ra bên ngoài, dùng máy xay tại chỗ rồi xuống bờ sông Ba đãi vàng. Nếu như trước đây, phu vàng chỉ đục khoét, đào hầm lưng chừng núi, thì nay đã “ăn” lên cao, phá tan hoang đỉnh núi. Hiện núi Hòn O bị băm nát, cắt ngang, xẻ dọc với nhiều đường hầm dài hàng trăm mét và hàng chục hố sâu hút trong lòng đất. Khi chúng tôi tiếp cận hiện trường, hàng chục người tháo chạy, bỏ lại mùng, mền, võng, dụng cụ đào đãi vàng. Theo quan sát của chúng tôi, núi Hòn O hiện còn hơn 10 hầm đào vàng chưa bị đánh sập. Tại một hầm ăn ngang lòng núi, chúng tôi luồn lách vào trong chừng 10m thấy nhiều ngách hầm ngang, dọc như những ngã ba, ngã tư đường.
Trong khi đó, bên ngoài sườn núi, phu vàng đào nhiều hầm ếch, hố sâu hàng chục mét, phân tầng lãnh địa hoạt động. Tại một ống hầm đào sâu xuống lòng đất chừng 20m, miệng hầm được gia cố bằng nhiều cọc nhỏ đóng sát nhau khá chắc chắn. Trên miệng hầm có một cây gỗ gác ngang, gắn ròng rọc để các phu vàng đu lên, tụt xuống và vận chuyển đất đá. Gần bên là lán trại tạm bợ còn mắc 1 chiếc võng, 2 chai nước giải khát còn nguyên nắp và nhiều vỏ bao thuốc lá… Điều này chứng tỏ các phu vàng vừa kịp thoát khỏi hiện trường hoặc ẩn náu trong đường hầm, chạy trốn trong rừng khi phát hiện có người lạ.
Liên quan đến vấn đề này, Phó chủ tịch UBND xã Đức Bình Tây Trần Văn Ân xác nhận, tình trạng khai thác vàng trái phép tại núi Hòn O vẫn xảy ra, nhưng chưa được xử lý triệt để. Mặc dù chính quyền địa phương đã tăng cường quản lý, chỉ đạo các lực lượng phối hợp truy quét, nhưng người dân vẫn lén lút đào đãi vàng sa khoáng. “Chúng tôi phải cải trang thành những người dân đi làm rẫy để tiếp cận, bắt quả tang các đối tượng vi phạm. Tuy nhiên, do đường lên núi quá xa, đi lại khó khăn, nên rất dễ bị họ phát hiện chạy trốn, tẩu tán tang vật. Mặc dù vậy, có đợt chúng tôi cũng bắt được một nhóm hơn 10 người đang đào đất đá tại đây, lập biên bản xử phạt hành chính và buộc họ làm cam kết không tái phạm”, ông Ân nói.
Theo thống kê của UBND xã Đức Bình Tây, trong 3 năm gần đây, lực lượng chức năng của xã đã lập biên bản xử lý không dưới 30 trường hợp, thu giữ hơn 20 phương tiện, tang vật vi phạm; trong đó tịch thu 4 máy xay đá, 8 máy phát điện lớn… Nhiều đối tượng vi phạm khi được chính quyền vận động đã từ bỏ, nhưng sau đó lại xuất hiện một số đối tượng khác lên núi đào đất đá tìm vàng.
TĂNG CƯỜNG XỬ LÝ
Tình trạng khai thác vàng trái phép tại núi Hòn O xảy ra từ năm 2009, cao điểm nhất là từ năm 2012 trở lại đây. Khi đó, chính quyền huyện Sông Hinh phải nổ mìn phá sập các cửa hầm để ngăn chặn. Tuy nhiên, chỉ trong thời gian ngắn, tình trạng này lại tái diễn. Đặc biệt là khi có tin đồn vài người dân trúng 35 lượng vàng, nên nhiều người dân đổ xô đến núi Hòn O tìm vận may.
Tháng 9/2009, Công ty liên doanh Khoáng sản Chúng Thao Hằng Tân đã lập dự án khai thác vàng tại núi Hòn O với quy mô 165.000 tấn quặng/năm trên diện tích 25ha, thời gian hoạt động 30 năm. Tuy nhiên, sau đó không lâu, dự án này dừng hẳn, từ đó người dân bắt đầu vào phá núi Hòn O tìm vàng.
Năm 2013, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Đình Cự đã ra quyết định xử phạt hành chính về hành vi khai thác vàng trái phép đối với các ông Võ Ngọc Tuân, Trần Hữu Hà, Võ Ngọc Thanh, Nguyễn Duy Lộc và Võ Ngọc Thái (cùng ở xã Đức Bình Tây, huyện Sông Hinh) với tổng số tiền 300 triệu đồng và tịch thu toàn bộ phương tiện khai thác vàng trái phép. Liên quan đến tình trạng khai thác vàng trái phép trên núi Hòn O, mới đây, Phó chủ tịch UBND huyện Sông Hinh Đinh Ngọc Dạn cho biết, trong tháng 11, huyện sẽ chỉ đạo xã Đức Bình Tây tìm biện pháp ngăn chặn triệt để. Theo ông Trần Văn Ân, Phó chủ tịch UBND xã Đức Bình Tây, thẩm quyền xử phạt hành chính của xã hiện nay không quá 5 triệu đồng, nên không đủ sức răn đe các đối tượng. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng khai thác vàng trên núi Hòn O liên tục tái diễn nhiều năm qua. Ngoài biện pháp xử phạt, địa phương chỉ còn cách tuyên truyền, vận động người dân ký cam kết không lên núi Hòn O khai thác vàng trái phép.
PHƯƠNG NAM
