Khoảng 19 giờ ngày 27/6/2014, Nguyễn Văn Bính trú thôn Lãnh Vân, xã Xuân Lãnh (huyện Đồng Xuân) điều khiển mô tô 78F5-5397 nhưng không có giấy phép lái xe theo quy định, đi theo hướng Lãnh Trường - Lãnh Vân. Khi đến km30+850 tuyến ĐT641 thuộc Lãnh Vân thì thấy có ánh đèn xe ngược chiều nên Bính điều khiển xe về phía lề đường bên phải theo hướng đi thì tông vào bà Đặng Thị Nghệ, trú cùng thôn đang đi bộ phía trước cùng chiều. Hậu quả, bà Nghệ chết khi đang cấp cứu tại bệnh viện. Bản giám định pháp y số 109/GĐPY/2014 ngày 7/7/2014 của Trung tâm Giám định pháp y Phú Yên kết luận, bà Đặng Thị Nghệ chết do chấn thương sọ não và đa chấn thương.
Ngày 28/10/2014, TAND huyện Đồng Xuân đưa vụ án ra xử sơ thẩm. Ở phiên tòa này, thẩm phán Mai Thanh Phong, chủ tọa phiên tòa xác định: “Bị cáo Bính phạm tội theo điểm a, khoản 2, Điều 202 Bộ luật Hình sự có mức hình phạt từ 3 đến 10 năm” và nhận định: “Xét tính chất, hành vi phạm tội của bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, vì tính mạng con người là vốn quý nhất, được pháp luật bảo vệ, bị cáo đã tước đi tính mạng của người khác, gây đau thương cho gia đình nạn nhân. Hành vi điều khiển mô tô không có giấy phép lái xe và vi phạm về giảm tốc độ khi tầm nhìn bị hạn chế đã vi phạm khoản 1, Điều 58 Luật Giao thông đường bộ năm 2009; vi phạm khoản 2, Điều 5 Thông tư số 13/2009/TT-BGTVT ngày 17/7/2009 của Bộ GTVT gây hậu quả chết người, thuộc lỗi của bị cáo…”. Nhận định như vậy và xác định rõ lỗi hoàn toàn thuộc về bị cáo, nhưng Hội đồng xét xử sơ thẩm lại căn cứ các tình tiết giảm nhẹ tại các điểm b, m, p khoản 1 Điều 46 và Điều 47 Bộ luật Hình sự để tuyên xử bị cáo mức án 1 năm tù về tội vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ.
Nếu so với mức khởi điểm của khoản 2 là 3 năm tù là quá nhẹ và không đúng với tinh thần của điểm c, mục 10 Nghị quyết số 01/2000/NQ-HĐTP ngày 4/8/2000 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao. Nghị quyết này quy định rất cụ thể: “Cần phải hạn chế và phải hết sức chặt chẽ khi áp dụng các quy định tại Điều 47 Bộ luật Hình sự năm 1999 trong trường hợp nếu không có nhiều tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 46 Bộ luật Hình sự 1999, thì bị cáo phải bị xử phạt ở mức cao của khung hình phạt. Thông thường trong trường hợp này khi có nhiều tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1, Điều 46 Bộ luật Hình sự năm 1999 thì tòa án mới có thể quyết định một mức hình phạt ở mức thấp của khung hình phạt mà bị cáo bị xét xử”. Do đó, gia đình bị hại đã làm đơn kháng cáo đề nghị tăng hình phạt và phần dân sự đối với bị cáo Bính.
Trước đó, TAND huyện Đông Hòa cũng xử sơ thẩm, tuyên phạt Hồ Như Nam 15 tháng tù về tội vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ nhưng cho hưởng án treo. Nam là người điều khiển ô tô gây tai nạn với 1 người đi bộ khiến nạn nhân tử vong tại chỗ. Tương tự, bị cáo Mai Bình điều khiển xe máy lấn sang bên trái để vượt ô tô chạy cùng chiều khi đi qua đoạn đường vòng, dốc rồi tông vào 1 xe máy chạy ngược chiều khiến 1 người chết. Dù Bình từng có tiền sự, tiền án 2 năm tù về tội gây rối trật tự công cộng, nhưng TAND huyện Sơn Hòa cũng chỉ xử phạt bị cáo này 2 năm 6 tháng tù và cho hưởng án treo. Sau đó, Viện KSND tỉnh Phú Yên kháng nghị, nhận định việc cho Bình hưởng án treo là không đúng quy định tại Điều 60 Bộ luật Hình sự và Nghị quyết 01 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao.
Trên đây chỉ là một vài vụ việc điển hình, nhưng cho thấy việc tuyên phạt các bị cáo phạm tội vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ mức án nặng hay nhẹ là tùy vào mỗi tòa. Việc áp dụng căn cứ pháp luật chưa đúng, không thống nhất, hình phạt tuyên không tương xứng, lạm dụng tình tiết giảm nhẹ để xử mức án dưới khung, cho hưởng án treo… khiến dư luận hoài nghi về sự công tâm, khách quan của các quan tòa khi xử loại án này. Điều đáng nói là nhiều vụ gây tai nạn giao thông chết người, dù phía bị hại không có lỗi, bị cáo vẫn được hưởng án treo với lý do “ăn năn hối lỗi”, “khắc phục hậu quả”, “gia đình nạn nhân có đơn bãi nại”...
Thiết nghĩ, với những vụ án tai nạn giao thông dư luận không đồng tình và phản ứng gay gắt về mức án cho bị cáo, dù bản án không bị gia đình người bị hại kháng cáo, Viện KSND không kháng nghị, tòa án cấp trên cần phải có quyết định xem xét xử giám đốc thẩm theo quy định của pháp luật… để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.
VĂN TÀI
