* Dư luận hoan nghênh thỏa thuận bình thường hóa quan hệ Mỹ - Cuba

Ngày 18/12 (giờ Hà Nội), Chủ tịch Cuba Raul Castro và Tổng thống Mỹ Barack Obama đã cùng có bài phát biểu trên truyền hình về bước đội phá trong quan hệ 2 nước. Tổng thống Obama trong bài phát biểu đã thông báo chính sách mới của Washington đối với Cuba. Ông khẳng định “một chương mới” được mở ra trong quan hệ 2 nước và nhấn mạnh đã đến lúc chấm dứt cách tiếp cận lỗi thời vốn không thể giúp thúc đẩy quan hệ song phương.

Tại  Nhà Trắng ông Obama phát biểu: “50 năm qua cho thấy việc cô lập không có tác dụng. Đã đến lúc cần có hướng tiếp cận mới”. Ông Obama cho hay nước này đang xem xét để mở đại sứ quán tại Havana, thủ đô Cuba trong vài tháng tới. “Chúng ta sẽ chấm dứt cách tiếp cận lỗi thời mà nhiều thập kỷ qua đã thất bại trong việc thúc đẩy lợi ích của chúng ta, và thay vào đó chúng ta sẽ bắt đầu bình thường hóa quan hệ giữa 2 nước”, ông Obama nói, nhấn mạnh  ông đã chỉ đạo Ngoại trưởng John Kerry bắt đầu các cuộc thảo luận nhằm tái lập quan hệ ngoại giao với Cuba.

Theo Tổng thống Mỹ: “Người dân Mỹ và Cuba đều không được gì từ một chính sách cứng nhắc được áp đặt từ trước khi hầu hết chúng ta ra đời”. “Thông qua những thay đổi này, chúng tôi dự định tạo ra nhiều cơ hội hơn cho nhân dân Mỹ và Cuba, đồng thời mở ra một chương mới”, ông Obama nói. Tổng thống Mỹ cho biết, ông sẽ thảo luận với Quốc hội Mỹ về việc dỡ bỏ hoàn toàn cấm vận đối với Cuba và cảm ơn Giáo hoàng Francis đã giúp tái lập mối quan hệ giữa 2 nước. Ông cũng nhắc tới vai trò quan trọng của Canada trong nỗ lực “phá băng” quan hệ Mỹ - Cuba khi tổ chức các cuộc thương lượng giữa 2 bên về vấn đề này.

Trong khi đó, trong bài phát biểu của mình, Chủ tịch Cuba Raul Castro cũng chính thức tuyên bố sẽ bình thường hóa quan hệ với Mỹ sau 53 năm gián đoạn. Chủ tịch Castro nói: “Chúng tôi nhất trí tái thiết lập quan hệ ngoại giao với Mỹ sau hơn nửa thế kỷ”. Nhà lãnh đạo Cuba đã bày tỏ sự cảm ơn đối với Tòa thánh Vatican và trực tiếp là Giáo hoàng Francis đã đứng ra làm trung gian giúp 2 bên xích lại gần nhau, cũng như Chính phủ Canada đã hỗ trợ hậu cần giúp phái đoàn 2 nước thực hiện các cuộc đàm phán bí mật. Chủ tịch Cuba hoan nghênh việc nối lại quan hệ ngoại giao với Mỹ cho dù 2 bên vẫn tồn tại những khác biệt. Trước đó, Tổng thống Obama đã có cuộc điện đàm với Chủ tịch Cuba Castro trong khoảng 45 phút, đánh dấu cuộc trao đổi đầu tiên giữa lãnh đạo 2 nước kể từ năm 1961.

Quyết định tiến tới bình thường hóa quan hệ Mỹ - Cuba được đưa ra sau khi 2 nước đạt thỏa thuận về việc trao đổi tù nhân. Chính phủ Cuba thông báo đã quyết định trả tự do cho công dân người Mỹ Alan Gross vì lý do nhân đạo, sau khi đã hoàn thành 5 năm trong bản án tù giam 15 năm mà tòa án Cuba đã tuyên phạt nhân vật này với tội danh xâm phạm độc lập, chủ quyền lãnh thổ và hoạt động gián điệp tại Cuba. Ông Alan Gross, nhân viên hợp đồng của Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID), đã rời khỏi lãnh thổ Cuba trên một chuyên cơ của Mỹ. Trong khi đó, Chính phủ Mỹ cũng đã quyết định trả tự do cho 3 chiến sĩ tình báo Cuba trong nhóm 5 người bị phía Mỹ kết án tù giam từ năm 2001.

Người dân Cuba tại Camaguey, cách thủ đô Havana khoảng 600km về phía đông, vui mừng sau khi thỏa thuận bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Mỹ được công bố - Nguồn: AFP/TTXVN

Hồi tháng 10/2014, 188 trên 193 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc đã bỏ phiếu thông qua nghị quyết Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc lên án lệnh bao vây cấm vận mà Mỹ áp đặt chống Cuba suốt hơn 5 thập kỷ qua. Đây là lần thứ 23 liên tiếp đại đa số các nước thành viên Liên Hợp Quốc bày tỏ sự ủng hộ đối với Báo cáo “Sự cần thiết phải chấm dứt lệnh cấm vận kinh tế, thương mại và tài chính do Mỹ áp đặt chống Cuba” do Chính phủ Cuba trình lên hằng năm.

Trong bài phát biểu trước Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Cuba Bruno Rodríguez Parrilla cho hay, chính sách cấm vận của Mỹ đã khiến Cuba thiệt hại hơn 1 nghìn tỉ USD và sự phong tỏa của Mỹ đã khiến người dân, đặc biệt là trẻ em nước này chịu đựng nhiều khó khăn. Ông nhấn mạnh rằng, không một người trung thực nào, dù ở Mỹ hay ở bất cứ đâu trên toàn thế giới có thể chấp nhận được những hậu quả tàn phá như thế của cuộc bao vây phi lý.

Ngay sau khi thỏa thuận đột phá giữa Mỹ và Cuba về việc tái thiết lập quan hệ ngoại giao song phương sau hơn 50 năm là một "bước ngoặt lịch sử", Liên minh châu Âu (EU) cùng ngày đã lên tiếng ca ngợi sự kiện này. Đại diện cấp cao EU về chính sách an ninh và đối ngoại Federica Mogherini nhận định thỏa thuận trên là "một thắng lợi của đối thoại trước đối đầu", đồng thời nhấn mạnh EU hy vọng cuối cùng có thể "mở rộng quan hệ với tất cả các thành phần trong xã hội Cuba".

Cũng trong ngày 17/12, Thủ tướng Ý Matteo Renzi nhận định việc Mỹ và Cuba bình thường hóa quan hệ là một bước tiến phi thường hướng tới mục đích cởi mở và đối thoại mà Ý, với tư cách Chủ tịch luân phiên EU, đánh giá rằng mang tính then chốt cho quan hệ giữa Mỹ và Cuba. Hãng tin ANSA dẫn lời ông Renzi nhận định: "Một chương mới được mở ra với những cơ hội phát triển về kinh tế, xã hội dân sự và tăng trưởng".

Còn Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro thì gọi hành động của ông Obama là dũng cảm và cần thiết. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon cũng hoan nghênh động thái này của cả 2 nước.

Tiếp đó, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier và Ngoại trưởng Tây Ban Nha Jose Manuel cũng lên tiếng hoan nghênh quyết định khôi phục quan hệ giữa Mỹ và Cuba. Bà Steinmeier cho rằng đây là "tin rất tốt lành vào thời điểm có quá nhiều xung đột như hiện nay". Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius cũng hoan nghênh động thái trên, mà "Pháp đã trông chờ lâu nay", đồng thời hy vọng thỏa thuận này sẽ dẫn tới việc "dỡ bỏ cấm vận đối với Cuba".

CBS News cũng dẫn lời quan chức Mỹ khẳng định Giáo hoàng Francis có vai trò quan trọng trong việc hàn gắn quan hệ giữa Cuba và Mỹ sau hơn 50 năm căng thẳng kéo dài. Trong mấy tháng gần đây Giáo hoàng đã gửi thư cho cả Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro để hối thúc khôi phục quan hệ ngoại giao. Các cuộc gặp mặt bí mật đã được tổ chức ở Vatican và Canada để bàn về việc giải quyết những điểm khác biệt trong vấn đề nhân quyền giữa 2 quốc gia, cụ thể là trao đổi tù nhân.

L.H (tổng hợp từ VOV, Vietnam+)